Ostatniego dnia świętowania Tygodnia Otwartego Dostępu #OAWeek pragniemy przybliżyć wybrane działania zmierzające do wprowadzenia zmian w ewaluacji na rzecz uwzględniania w niej postulatów otwartej nauki.

 

Na początku lutego 2022 r. podczas Open Science European Conference pod auspicjami francuskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej francuski komitet ds. otwartej nauki przedstawił przygotowany przez siebie apel o zmiany w systemie ewaluacji naukowej. W dokumencie zaproponowano utworzenie koalicji organizacji naukowych zaangażowanych w reformę obecnego systemu oceny.

 

W czerwcu 2022 r. Rada Europejska przyjęła konkluzje dotyczące ewaluacji nauki i wdrażania otwartej nauki. Według tego dokumentu ocena nauki powinna skupiać się na jakości i oddziaływaniu badań, a nie na wąsko rozumianych wskaźnikach ilościowych. Zmiany uwzględniające zasady i praktyki otwartej nauki powinny być wdrażane w wyniku wspólnego wysiłku instytucji i decydentów, przy uwzględnieniu kontekstu lokalnego oraz specyfiki różnych dziedzin nauki, a także przy zachowaniu niezależności instytucji naukowych i zasad wolności akademickiej.

 

W lipcu 2022 r. European University Association, w skład którego wchodzi ponad 350 instytucji z 40 krajów, opublikowało porozumienie w sprawie ewaluacji nauki. W dokumencie podkreślono m.in. wpływ otwartej nauki na jakość badań, w tym poprzez powszechny dostęp do metod i wyników, co ułatwia weryfikację rzetelności i ponowne wykorzystanie rezultatów badań. Postulowane zmiany zakładają m.in. wzmocnienie jakościowych kryteriów oceny i uzupełnienie ich o odpowiedzialne wykorzystanie wskaźników o charakterze ilościowym.

 

W odpowiedzi na wspomniany apel o zmiany w systemie ewaluacji nauki oraz w rezultacie zawartego w lipcu porozumienia, we wrześniu 2022 r. zawiązała się europejska koalicja CoARA (Coalition for Advancing Research Assessment), powołana w celu udoskonalenia systemu ewaluacji badań naukowych. Instytucje przystępujące do CoARA zobowiązują się zreformować swój system oceny badań naukowych według wspomnianego wcześniej porozumienia z lipca 2022 r.

 

Natomiast w 2024 r. w ramach prac Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN przygotowano Manifest Otwartej Humanistyki. Celem tego dokumentu jest zwrócenie uwagi polskiego środowiska humanistycznego oraz decydentów politycznych na problem niedopasowania kryteriów ewaluacji do aktualnych sposobów uprawiania nauk humanistycznych. Manifest składa się z czterech postulatów zmian w ocenie humanistyki w Polsce, które mają pozwolić na jej rozwój poprzez pełne wykorzystanie potencjału otwartej nauki.

Treść manifestu i lista sygnatariuszy na stronie: Manifest Otwartej Humanistyki (operas.pl)

 

Źródło oraz więcej informacji: 

 

Pomimo bliskiego końca Tygodnia Otwartego Dostępu zapraszamy do dalszej dyskusji na temat otwartości w nauce oraz do śledzenia informacji zamieszczanych na stronie internetowej Biblioteki Głównej SGGW w zakładce ‘Otwarta nauka’: https://bg.sggw.edu.pl/otwarta-nauka/

 

Grafika wykorzystana w poście powstała w programie Canva. W jej projekcie wykorzystano szablon autorstwa Noisy Frame oraz kłódki autorstwa Kim Henze.