SGGW Witryn / Home / Konferencje / Seminarium Library Futures Forum (Poland) 2025

Prelegenci seminarium


	Mateusz Franczak – (ORCID 0000-0002-0416-2491), mgr, specjalista ds. otwartej nauki w Centrum Humanistyki Cyfrowej Instytutu Badań Literackich PAN, pełnomocnik ds. otwartej nauki w Instytucie Badań Literackich PAN. Odpowiada za stałe wsparcie pracowników i pracowniczek IBL PAN, redakcji czasopism oraz Wydawnictwa IBL PAN w kwestiach związanych z otwartą nauką. Współpracował przy wielu projektach digitalizacyjnych prowadzonych przez instytucje badawcze oraz instytucje kultury, współautor publikacji „Wolne licencje w nauce. Instrukcja”.
Abstrakt wystąpienia wkrótce
	Grzegorz Gmiterek – Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Kierownik Katedry Bibliografii i Dokumentacji na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na wykorzystaniu nowych mediów w instytucjach kultury. Stypendysta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Uczestnik Programu Departamentu Stanu USA International Visitor Leadership Program „Library & Information Science”. Autor kilkudziesięciu publikacji naukowych, w tym książki Biblioteka w środowisku społecznościowego Internetu. Biblioteka 2.0, za którą otrzymał Nagrodę Naukową SBP i Nagrodę CLIO Wydziału Historycznego UW oraz współautor wydanej w 2017 roku książki Aplikacje mobilne nie tylko w bibliotece (wyróżnienie Rektora Politechniki Warszawskiej w konkursie ACADEMIA). W 2020 roku ukazała się jego książka Aplikacje mobilne w systemach informacyjnych. Teoria i praktyka, za którą otrzymał Nagrodę Naukową SBP im. Adama Łysakowskiego w kategorii „Prace o charakterze teoretycznym, metodologicznym, źródłowym”.

	Sebastian D. Kotuła – dr, adiunkt w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Autor około 100 publikacji z zakresu nauki o komunikacji społecznej i mediach, w tym siedmiu monografii (autorskich i współautorskich), artykułów naukowych oraz tekstów w czasopismach specjalistycznych i branżowych. Autor książki Wstęp do Open Source, która otrzymała Nagrodę Naukową SBP im. Adama Łysakowskiego oraz współautor książki Aplikacje mobilne nie tylko w bibliotece wyróżnionej w konkursie ACADEMIA. Prowadzi interdyscyplinarne badania dotyczące społecznego obiegu książek, promocji książki w telewizji, technologii open source, druku 3D, architektury informacji oraz zastosowania sztucznej inteligencji w środowisku bibliotecznym.
Abstrakt wystąpienia wkrótce
	Kamila Kokot-Kanikuła – pracuje w Bibliotece Politechniki Gdańskiej w Sekcji Budowy Zbiorów Cyfrowych i Multimedialnych na stanowisku kustosza bibliotecznego. Jest absolwentką Instytutu Historycznego oraz Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie Wrocławskim. Główne kierunki zainteresowań to starodruki, biblioteki cyfrowe, repozytoria instytucjonalne, Otwarte Zasoby Edukacyjne, Open Access i Open Data. W bibliotece Kamila pracuje na rzecz Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej i współtworzy bazę polityk wydawniczych polskich czasopism naukowych znajdującą się na platformie MOST Wiedzy. Od kwietnia 2019 r. jest członkiem międzynarodowego zespołu ds. promocji Otwartych Zasobów Edukacyjnych: European Network of Open Education Librarians. W lipcu 2024 r. dołączyła do zespołu wolontariuszy w bazie Directory of Open Access Journals (DOAJ), jako Associate Editor. Jej głównym celem jako bibliotekarki i wolontariuszki jest wspieranie społeczności akademickiej w efektywnym znajdowaniu takich źródeł naukowych, które ułatwiają prowadzenie wartościowych i rzetelnych badań.
Czy w erze AI otwarte zasoby edukacyjne są jeszcze innowacyjne? Otwarte zasoby edukacyjne (OZE) powstały, aby z jednej strony zwiększać dostęp do materiałów edukacyjnych z drugiej natomiast, aby uatrakcyjnić istniejącą ofertę edukacyjną. Z początkiem lat dwutysięcznych w sieci pojawiły się interaktywne symulacje, podręczniki online, kursy multimedialne oraz pomoce dydaktyczne. W tamtym czasie były to niezwykle innowacyjne produkty, tym bardziej, że tworzone na renomowanych uczelniach, z myślą o globalnych użytkownikach. Wraz z nastaniem ery AI zmieniło się wszystko, tym bardziej, że w środowisku pojawiły się pytania czy czas podręczników dobiegł końca, jaką rolę będą pełnić edukatorzy przyszłości, a nawet czy innowacja może odbywać się bez ludzi? Na te pytania postaram się odpowiedzieć przez pryzmat otwartych zasobów edukacyjnych, przedstawiając zarówno materiały, które uczą o AI, jak i takie, które już są wzbogacone o komponenty sztucznej inteligencji.
	Przemysław Krysiński – Doktor nauk społecznych w dyscyplinie nauki o komunikacji społecznej i mediach, adiunkt w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się cyfrowymi usługami publicznymi, dezinformacją i fact-checkingiem, partycypacyjną rolą instytucji GLAM w kształtowaniu potencjału inteligentnych miast, zjawiskiem inkluzywności w bibliotekach oraz działaniami bibliotek podejmowanymi z myślą o osobach ze społeczności LGBTQ+. W 2025 roku odbył staż naukowy na Università di Parma (Dipartimento di Discipline Umanistiche, Sociali e delle Imprese Culturali), w ramach którego m.in. badał usługi i aktywności oferowane osobom ze społeczności LGBTQ+ przez włoskie instytucje sektora GLAM. Współtwórca praktycznych kursów e-learningowych, mi.in. „Bibweb” (realizowany przez Fundację Bertelsmanna, Bibliotekę Uniwersytecką w Warszawie, Komisję Wydawnictw Elektronicznych SBP EBIB oraz Instytut INiB UMK) i „Login: biblioteka” (realizowany na potrzeby Programu Rozwoju Bibliotek, przy udziale Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz Fundacji Billa i Mellindy Gates). Autor wielu prac naukowych, w tym monografii pt. „Smart city w przestrzeni informacyjnej”, poświęconej rozwiązaniom smart wdrażanym w inteligentnych miastach w Polsce i poza jej granicami oraz współautor publikacji „Metody i narzędzia budowania społecznej odporności na dezinformację: od fact-checkingu po edukację medialną”, wyróżnionej Nagrodą Naukową SBP im. Aleksandra Łysakowskiego za 2024 rok.
Biblioteki publiczne wobec potrzeb osób ze społeczności LGBTQ+ Pod wpływem rozwoju technologicznego oraz dynamicznych przemian społecznych, ewoluuje rola biblioteki, będącej tzw. trzecim miejscem, czyli przestrzenią, w której nie tylko dochodzi do zaspokajania podstawowych potrzeb informacyjnych. W związku ze zmieniającymi się oczekiwaniami społecznymi, coraz więcej bibliotek, szczególnie w mniejszych miejscowościach, otwiera się na nowego rodzaju usługi, skierowane także do tych użytkowników, którzy są lub mogą być marginalizowani. Jest to szczególnie widoczne w bibliotekach amerykańskich i skandynawskich, w których bibliotekarze wychodzą naprzeciw potrzebom defaworyzowanych grup społecznych. Taki przykład stanowią osoby ze społeczności LGBTQ+, które coraz częściej poszukują w bibliotekach wysokojakościowych informacji, ponieważ nie wystarcza im to, co znajdują w Internecie lub po prostu nie mogą lub nie potrafią tego znaleźć. Potrzeby osób ze społeczności LGBTQ+ zaczynają być dostrzegane także w polskich bibliotekach, o czym świadczą nieliczne inicjatywy, organizowane głównie z okazji obchodów Miesiąca Dumy w czerwcu. W trakcie wystąpienia zaprezentowane zostaną przykłady dobrych praktyk w tym zakresie, jak również nakreślone zostaną podstawowe kwestie związane z promowaniem inkluzywności i różnorodności w instytucjach kultury.
	Maria Kuczkowska – mgr filologii polskiej, pracuje na stanowisku kustosza w Oddziale Informacji i Transferu Wiedzy Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). W swojej pracy porusza się po zagadnieniach współczesnego bibliotekarstwa naukowego – specjalistka w zakresie Otwartej Nauki oraz bibliograficznych baz danych. Autorka licznych publikacji (m.in.: w „Przeglądzie Bibliotecznym” opublikowała artykuły: „Otwarte dane badawcze: sondażowa analiza doświadczeń i potrzeb pracowników Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu”, 2021; „Otwarta nauka – otwarte dane badawcze – nowe zadania bibliotek naukowych: raport z badania pilotażowego”, 2022, współautorka: Monika Theus; „Zmiana paradygmatu działania współczesnej biblioteki naukowej w wybranych obszarach informacji i komunikacji naukowej w świetle badania ankietowego”, 2024) oraz wystąpień konferencyjnych (m.in.: „Raport o stanie bibliometrii w polskich bibliotekach naukowych” wygłoszony w kwietniu 2025 r. podczas II Poznańskiej Konferencji Centrum Naukometrycznego Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu). Członkini Zespołu ds. zarządzania danymi badawczymi UAM; Zespołu ds. zarządzania Bazą Wiedzy UAM; ministerialnego Zespołu doradczego do spraw Polityki otwartego dostępu do danych badawczych finansowanych ze środków publicznych (2024-2025); oraz Komitetu Sterującego Sieci Kompetencji Otwartej Nauki – Data Steward PL.
Polityka zarządzania danymi badawczymi w jednostce naukowej na przykładzie dokumentu wdrożonego oraz dokumentu koncepcyjnego.Abstrakt wystąpienia wkrótce
	Katarzyna Materska, dr hab. – profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w Instytucie Nauk o Kulturze; badacz, nauczyciel akademicki i ekspert w obszarze nauki o informacji (information science). Jej główne zainteresowania badawcze to komunikacja naukowa (w tym otwarta nauka), zarządzanie informacją i wiedzą w różnych środowiskach informacyjnych, systemy organizacji wiedzy, umiejętności cyfrowe. Autorka ponad 120 publikacji naukowych. Wiedzę naukową wzbogaca jej 10-letnie doświadczenie praktyczne na stanowisku wicedyrektora oraz dyrektora odpowiednio publicznej biblioteki naukowej oraz biblioteki uniwersyteckiej. Stypendystka International Visitor Leadership Program (USA), skarbnik International Society for Knowledge Organization – Polska; członek Rady Programowej CLARIN-PL (Common Language Resources & Technology Infrastructure), Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej, honorowy członek Iranian Public Libraries Advancement Association.
Ekosystem innowacyjnej otwartej nauki. Prolegomena. Otwarta nauka (ang. Open Science) – jedno z kluczowych haseł modernizacji współczesnej nauki – coraz częściej postrzegana jest jako szerszy projekt kulturowy, organizacyjny i technologiczny, który przekształca sposoby prowadzenia badań. Celem wystąpienia jest próba naszkicowania teoretycznych ram ekosystemu innowacyjnej otwartej nauki w trzeciej dekadzie XXI w. Posługując się metodą krytycznej analizy najnowszej literatury przedmiotu wskazane zostaną kluczowe elementy, które zmieniają reguły gry, wśród których nie zabraknie odniesień do katalizatora zmian, jakim jest sztuczna inteligencja (AI), która niesie ze sobą nie tylko szanse i zjawiska pozytywne w omawianym obszarze (np. automatyzacja procesów, skalowanie, analiza i synteza literatury i badań, przyspieszenie i demokratyzacja), ale także negatywne (np. bias, nierówności, brak przejrzystości, ekskluzywność infrastruktury). Innowacyjny ekosystem otwartej nauki to nie tylko połączenie otwartych danych, narzędzi open-source (w tym AI typu open-source), ale także solidne ramy etyczne oraz nowe modele zaufania i współpracy, integracji i edukacji. Głęboka otwartość musi prowadzić do większej społecznej użyteczności. Na tym tle autorka podejmie krótką refleksję na temat nowych ról bibliotek akademickich w ekosystemach otwartej nauki.
	Natalia Pamuła – dr, pracuje jako adiunktka w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wyszukiwaniem informacji w środowisku cyfrowym, otwartą nauką, grami i grywalizacją w edukacji informacyjnej, mediami społecznościowymi jako środowiskiem informacyjno-komunikacyjnym. Współtwórczyni praktycznych kursów e-learningowych, mi.in. „Bibweb” i „Login: biblioteka”. Wśród jej publikacji znajduje się autorska monografia Ukryty Internet jako przedmiot edukacji informacyjnej (2015), jest także współautorką publikacji Metody i narzędzia budowania społecznej odporności na dezinformację: od fact-checkingu po edukację medialną (2024). Wieloletnia współpracowniczka The Directory of Open Access Journals.
Abstrakt wystąpienia wkrótce
	Anna Zatora — (ORCID: 0000-0003-4597-5568). Literaturoznawczyni, bibliotekarka, redaktorka. Od lat związana z Katedrą Teorii Literatury UŁ i czasopismem „Zagadnienia Rodzajów Literackich” (ISSN: 0084-4446) oraz Biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończyła studia filologiczne (filologia polska) i kulturoznawcze; w 2021 roku obroniła doktorat z literaturoznawstwa. W Uniwersytecie Łódzkim pracuje badawczo w swojej dyscyplinie, a także w Zespole ds. otwartej nauki i Repozytorium UŁ. Publikuje głównie prace naukowe z zakresu genologii literackiej (zob. m.in. „Saga rodzinna w literaturze polskiej XXI wieku. Konwencja czy kontestacja?” — w otwartym dostępie), ale od kilku lat zajmuje się także otwartą nauką. W „Przeglądzie Bibliotecznym” opublikowała artykuł „Rola bibliotekarzy w działaniach uczelni związanych z problemem nieetycznych praktyk publikacyjnych na przykładzie rozwiązań zastosowanych w Uniwersytecie Łódzkim (case study)” (3/2024). Należy do nieformalnej Sieci Otwartej Nauki – Data Steward PL, od początku istnienia tej grupy (2021).
Biblioteka naukowa jako lobby etyczne Obawy i realne zagrożenia związane z nasilaniem się nieetycznych zachowań publikacyjnych w nauce powodują, że rosną oczekiwania wobec uczelni — oczekiwania ze strony decydentów, organizacji, ale także ze strony środowiska naukowego. Komunikat Prezydium KRASP z 7 lutego 2025 roku w sprawie rekomendowanych działań mających na celu eliminowanie nierzetelnych praktyk publikacyjnych w nauce zmobilizował władze niektórych ośrodków do podjęcia aktywności w tym zakresie. Okazuje się, że jednostkami, które mogą odgrywać tu ważną rolę, a nawet stanowić swoiste lobby — są biblioteki. W Uniwersytecie Łódzkim od kilku lat podejmuje się działania związane z edukowaniem i informowaniem środowiska naukowego w zakresie nieetycznych praktyk publikacyjnych, a także wprowadza się zapisy i regulacje ograniczające ryzyko wystąpienia tego rodzaju zjawisk w uczelni. Wiele z nich zainicjowała właśnie Biblioteka UŁ, a jej zespół uczestniczy w ich realizacji. Na podstawie tych aktywności przedstawię potencjalne pola współpracy bibliotek naukowych z władzami uczelni i środowiskiem naukowym w kontekście etyki publikacyjnej.